Mensen, denk (weer) om de bodem!

Bodemcolumn door Nico van Straalen

De bodem is een levend organisme van het vrouwelijk geslacht. De oude Grieken spraken er al zo over. De aardgodin Gaia, de oermoeder, was aanwezig bij het begin van de wereld. Ze baarde de titanen en cyclopen en uit haar liefde voor het water en de lucht ontstonden de oceanen en de hemelkoepel. Gaia is de moeder van ons bestaan en de schoot waartoe wij terugkeren aan het eind van ons leven.

Ook in biologisch opzicht is de bodem op te vatten als een levend organisme. De levende bodem zit vol met bacteriën, schimmels en kleine dieren, die met elkaar voor het voortbestaan van de mens van doorslaggevend belang zijn. Als je een bodem onder de microscoop bekijkt zie je pas hoe ingewikkeld ze is. Net als in de bovengrondse wereld wordt er gevochten om voedsel en water, dieren bedrijven de liefde in de bodem, maar eten elkaar ook op en bestrijden elkaar op leven en dood.

Men schat het aantal bacteriën in de bodem op honderd miljoen tot één miljard cellen per gram. Deze bacteriën behoren tot zo’n tienduizend verschillende soorten. Het is een onvoorstelbare rijkdom waar wij achteloos overheen lopen, maar die goed werk doet bij de afbraak van afval en het handhaven van bodemvruchtbaarheid. Een bodem zonder leven is waardeloos, want je kunt er geen gewassen op verbouwen en alle afval die je erop gooit blijft liggen.

Toen ik mijn promotieonderzoek deed heb ik Gaia ter hoogte van het Roggebotsebos bij Dronten behoorlijk lek geprikt door elke twee weken met mijn grondboor monsters te nemen. In het laboratorium extraheerde ik alle levende dieren daaruit en telde ze onder de microscoop. Wat ik toen allemaal gezien heb is me een leven lang bijgebleven. Opeens realiseer je je dat als je in een bos loopt, onder elke voetstap duizenden mijten, springstaarten, insecten, aaltjes en wormen zitten, plus nog eens een paar miljard bacteriën. Elke stam van het dierenrijk heeft wel een vertegenwoordiger in de bodem. Gaia wriemelt van het leven.

Mensen! Denk een beetje om de bodem. Geef de bodem de ruimte. Dek niet alles af met tegels en beton, kijk uit met zware machinerie en vrachtauto’s, laat haar niet wegwaaien en mishandel haar niet met teveel kunstmest, bestrijdingsmiddelen en afval. Ze is mooi en levend, onze Gaia.

De oerversie van deze column verscheen op 27 maart 2015 in de regionale dagbladen van Holland Media Combinatie.